دویست سال پیش میوه‌ها و سبزیجات تازه، فقط در فصل رویش پیدا می‌شدند و مردم برای اینکه گوشت‌ها فاسد نشوند مجبور بودند آن‌ها را در نمک بخوابانند یا از روش‌های دیگر استفاده کنند. خوشبختانه با پیشرفت فنّاوری، سردخانه‌ها (cold storage) به‌عنوان محافظان سرسخت مواد غذایی، شرایط را تغییر داده‌اند و این امکان را فراهم کرده‌اند تا مواد غذایی و محصولات کشاورزی را برای مدت طولانی‌تری، تازه و باکیفیت نگه داریم.
در این مقاله، قصد داریم به طور کامل به سردخانه‌های مواد غذایی و محصولات کشاورزی بپردازیم و با هم به این سؤال پاسخ دهیم که چرا سردخانه‌ها این‌قدر برای این صنایع اهمیت دارند؟ پس اگر در این حوزه فعالیت می‌کنید یا علاقه‌مند به فعالیت هستید، حتماً در ادامه با ما همراه باشید.
سردخانه‌های مواد غذایی و کشاورزی چیست؟
سردخانه‌های مواد غذایی و کشاورزی (Food and Agricultural Cold Storage) در واقع انبارهایی با دمای کنترل‌شده هستند که برای حفظ کیفیت و افزایش ماندگاری محصولات غذایی و کشاورزی طراحی شده‌اند. این تجهیزات با ایجاد محیطی سرد و خشک از رشد میکروارگانیسم‌ها و فعالیت آنزیم‌هایی که باعث فساد مواد غذایی می‌شوند جلوگیری می‌کنند.
چرا سردخانه برای مواد غذایی و کشاورزی مهم است؟
سردخانه‌ها نقش حیاتی در کاهش تلفات پس از برداشت (Post-harvest losses) محصولات کشاورزی دارند که این میزان در کشورهای در حال توسعه‌ای مانند ایران می‌تواند تا ۳۰ درصد نیز برسد. این تأسیسات با حفظ سطوح مطلوب دما و رطوبت، مانع فساد محصولات می‌شوند و تضمین می‌کنند که مواد غذایی و محصولات کشاورزی در بهترین شرایط ممکن به دست مصرف‌کنندگان برسند.
اما اهمیت سردخانه‌ها به همین‌جا ختم نمی‌شود.
سردخانه‌های مواد غذایی و کشاورزی، محصولات را در دوره‌های فراوانی ذخیره می‌کنند و این امکان را برای کشاورز و تولیدکننده به وجود می‌آورند که تولیدات خود را در زمان مناسب به بازار عرضه کنند و مانع نوسانات شدید قیمت شوند. برای مثال، کشاورزی که در فصل برداشت با مازاد محصول مواجه می‌شود. بدون وجود سردخانه، بخش قابل‌توجهی از محصولات خود را به دلیل فساد از دست خواهد داد و متحمل ضرر اقتصادی خواهد شد؛ اما با افزایش عمر مفید محصول در سردخانه باعث می‌شود تا بتواند در زمان دلخواه محصولش را به بازار عرضه کند و از سود بیشتری برخوردار شود.
علاوه بر این سردخانه‌های مواد غذایی و کشاورزی نقش مهمی در امنیت غذایی ایفا می‌کنند. آن‌ها با حفظ کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی با معضل کمبود مواد غذایی و کاهش دسترسی به مواد مغذی در جوامع مبارزه می‌کنند.
انواع سردخانه‌های مواد غذایی و محصولات کشاورزی
سردخانه‌های مواد غذایی و کشاورزی دنیایی از تنوع هستند. هر محصول نیازهای خاص خود را دارد و به همین دلیل، انواع مختلفی از سردخانه‌ها برای حفظ کیفیت و افزایش ماندگاری آن‌ها طراحی شده‌اند.
- انبارهای سردخانه‌ای (Refrigerated Warehouses): این تأسیسات بزرگ برای نگهداری طیف وسیعی از محصولات فاسدشدنی مانند لبنیات، پروتئین‌ها، غذاهای منجمد و محصولات تازه ایده‌آل هستند. آن‌ها با حفظ دمای بهینه، از فساد جلوگیری می‌کنند و عمر مفید محصولات را افزایش می‌دهند.
- سردخانه مواد غذایی کنترل اتمسفر (Controlled Atmosphere - CA): در این روش، سطح اکسیژن، دی‌اکسیدکربن و نیتروژن در محیط نگهداری تنظیم می‌شود تا روند رسیدن میوه‌ها و سبزیجات کند شود و عمر مفید آن‌ها افزایش یابد.
- سردخانه مواد غذایی کنترل اتمسفر در جوّ اصلاح‌شده (Modified Atmosphere - MA): در این روش، از ترکیبی از گازها برای ایجاد فضایی استفاده می‌شود که مانع رشد میکروبی می‌شود و سرعت تنفس محصول بسته‌بندی شده را کاهش می‌دهد و به حفظ طراوت آن منجر می‌شود.
- سردخانه مواد غذایی ذخیره‌سازی انبوه (Bulk Cold Stores): معمولاً برای ذخیره یک محصول خاص که در فصل خاصی تولید می‌شود - مانند سیب‌زمینی، سیب یا فلفل - استفاده می‌شوند. ذخیره‌سازی فصلی، تکنیکی سازگار با محیط‌زیست و کارآمد است که از انرژی سرمایی طبیعی ذخیره شده در زمستان برای ایجاد سرمایش رایگان در تابستان استفاده می‌کند.
- سردخانه مواد غذایی چندمنظوره (Multi-purpose Cold Stores): برای ذخیره انواع مختلف کالاها و محصولات مورداستفاده در طول سال، از جمله انواع گوشت مانند بره و مرغ طراحی می‌شوند. آن‌ها معمولاً در نزدیکی مراکز مصرف قرار دارند.
- سردخانه مواد غذایی زیر صفر (مواد منجمد) (subzero cold storage): این سردخانه‌ها با امکانات پردازش و انجماد برای محصولاتی مانند ماهی، گوشت، طیور، لبنیات، غذاهای فراوری شده و سبزیجات طراحی شده است. مواد منجمد معمولاً در دمای حدود ۱۸- درجه سانتیگراد نگهداری می‌شوند که استاندارد تجاری برای حفظ مواد غذایی است.
- سردخانه مواد غذایی بالای صفر (above-zero cold storage): برای نگهداری برخی محصولات در مدت‌زمان کوتاه، از دمایی بالاتر از دمای انجماد محصول استفاده می‌شود که به آن سردخانه بالای صفر یا سرمایش کوتاه‌مدت یا بلندمدت می‌گویند. دمای ذخیره‌سازی آن‌ها بین ۱ تا ۴ درجه سانتیگراد است.
بیشتر بدانید : 📌 راهنمای جامع، طراحی و ساخت انواع سردخانه میوه
عوامل حرارتی مؤثر در طراحی سردخانه مواد غذایی و کشاورزی
طراحی سردخانه برای مواد غذایی و محصولات کشاورزی کار ساده‌ای نیست. برای حفظ دمای مطلوب، باید عوامل مختلفی را در نظر گرفت که به آن‌ها بار حرارتی (heat load) می‌گویند. این عوامل مانند دشمنانی هستند که به دنبال نفوذ به قلمرو خنک شما هستند! و در واقع میزان گرمایی هستند که وارد سردخانه می‌شود و سیستم سرمایشی باید با آن مقابله کند.
عوامل بار حرارتی در سردخانه سردخانه مواد غذایی و کشاورزی:
- انتقال حرارت از دیوارها، کف و سقف: حرارت از طریق دیوارها، کف و سقف از محیط بیرون به داخل نفوذ می‌کند. ضخامت و جنس عایق‌بندی نقش مهمی در کاهش این انتقال حرارت دارد.
- تابش خورشید به دیوارها و سقف: تابش مستقیم خورشید می‌تواند باعث افزایش دمای دیوارها و سقف شود که به نوبه خود باعث انتقال حرارت به داخل سردخانه می‌شود.
- ورود هوای گرم از طریق باز و بسته‌شدن درب‌ها و تهویه: هر بار که درب باز می‌شود، هوای گرم بیرون وارد و دمای داخل را افزایش می‌دهد. همچنین، برای تأمین هوای تازه، هوای گرم به داخل تزریق می‌شود. این عوامل باعث افزایش بار حرارتی می‌شوند.
- بار حرارتی ناشی از ورود کالا: محصولات ورودی به سردخانه معمولاً دارای دمایی بالاتر از سردخانه هستند؛ بنابراین برای کاهش دمای آن‌ها انرژی مصرف می‌شود.
- گرمای تنفس محصولات ذخیره شده: برخی محصولات کشاورزی، مانند میوه‌ها و سبزیجات، در طول دوره نگهداری تنفس می‌کنند و گرمای حاصل از این فرایند به محیط سردخانه اضافه می‌شود.
- حرارت بدن کارگران: حضور کارگران نیز باعث افزایش دمای محیط می‌شود و این گرما باید توسط سیستم سرمایشی جبران شود.
- بار حرارتی فن‌های خنک‌کننده: فن‌های خنک‌کننده برای گردش هوا در محیط انرژی مصرف می‌کنند که بخشی از آن به گرما تبدیل می‌شود. موتور این فن‌ها گرما تولید می‌کند که به بار حرارتی اضافه می‌شود.
- بار حرارتی روشنایی: لامپ‌ها گرما تولید می‌کنند و این گرما به میزان کم اما پیوسته به بار حرارتی اضافه می‌شود.
- پیری تجهیزات: باگذشت زمان، راندمان تجهیزات سرمایشی کاهش می‌یابد و مصرف انرژی آن‌ها افزایش می‌یابد که به افزایش بار حرارتی منجر می‌شود.
- عوامل متفرقه: عوامل دیگری نیز می‌توانند به بار حرارتی سردخانه اضافه شوند، مانند حرارت ناشی از تجهیزات جانبی، نفوذ از درزها و شکاف‌ها و گرمای حاصل از واکنش‌های شیمیایی
در طراحی سردخانه مواد غذایی، محاسبه دقیق بار حرارتی بسیار مهم است تا بتوان سیستم سرمایشی مناسب را انتخاب کرد و از هدررفت انرژی جلوگیری کرد.
جدول شرایط حرارتی مطلوب برای نگهداری میوه‌ها و سبزیجات در سردخانه | ||
| محصول | دما (درجه سانتیگراد) | رطوبت نسبی (درصد) |
| سیب | -۱ تا ۳ | ۹۰ الی ۹۸ |
| زردآلو | ۰ تا ۰.۵- | ۹۰ الی ۹۵ |
| آووکادو | ۷ تا ۱۳ | ۸۵ الی ۹۰ |
| مارچوبه | ۰ تا ۲ | ۹۵ الی ۹۷ |
| لوبیا سبز | ۴ تا ۷ | ۹۰ الی ۹۵ |
| چغندر | ۰ تا ۲ | ۹۵ الی ۹۷ |
| کلم بروکلی | ۰ تا ۲ | ۹۰ الی ۹۵ |
| تمشک | ۰.۵- تا ۰ | ۹۵ الی ۹۷ |
| کلم | ۰ تا ۲ | ۹۰ الی ۹۵ |
| هویج | ۰ تا ۲ | ۹۰ الی ۹۵ |
| گل کلم | ۰ تا ۲ | ۹۰ الی ۹۵ |
| گیلاس | ۰ تا ۰.۵ | ۹۰ الی ۹۵ |
| خیار | ۷ تا ۱۰ | ۹۰ الی ۹۵ |
| بادمجان | ۰ تا ۲ | ۹۰ الی ۹۵ |
| انگور | -۱ تا ۱ | ۸۵ الی ۹۰ |
| لیمو | ۷ تا ۱۵ | ۸۵ الی ۸۸ |
| کاهو | ۰ تا ۱ | ۹۵ الی ۹۸ |
| لیموترش | ۳ تا ۱۰ | ۸۵ الی ۹۰ |
| انبه | ۷ تا ۱۳ | ۸۵ الی ۹۰ |
| هندوانه | ۲ تا ۴ | ۸۵ الی ۹۰ |
| پرتقال | ۰ تا ۱۰ | ۸۵ الی ۹۰ |
| هلو | -۱ تا ۱ | ۸۸ تا ۹۲ |
| سیب‌زمینی | ۱.۵ تا ۴ | ۹۰ تا ۹۴ |
مزایای سردخانه مواد غذایی و محصولات کشاورزی
همان‌طور که در جدول زیر مشاهده می‌کنید، مزایای سردخانه مواد غذایی و محصولات کشاورزی گسترده و متنوع است و نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی و بهبود کیفیت زندگی ایفا می‌کنند
| مزیت | محصولات کشاورزی | مواد غذایی |
| افزایش عمر مفید | حفظ طراوت و کیفیت میوه‌ها و سبزیجات | جلوگیری از فساد گوشت، مرغ، ماهی و لبنیات |
| کاهش ضایعات | کاهش تلفات پس از برداشت | جلوگیری از هدر رفتن مواد غذایی |
| ثبات قیمت | امکان ذخیره‌سازی محصولات در زمان فراوانی و عرضه در زمان کمبود | کاهش نوسانات قیمت |
| امنیت غذایی | افزایش دسترسی به مواد غذایی مغذی | کاهش خطر مسمومیت غذایی |
| کنترل آفات و بیماری‌ها | جلوگیری از رشد قارچ‌ها، باکتری‌ها و حشرات | کاهش خطر مسمومیت غذایی |
| توسعه اقتصادی | افزایش ارزش‌افزوده محصولات | ایجاد فرصت‌های شغلی |
| محیط‌زیست | کاهش مصرف انرژی در تولید محصولات جدید | کاهش تولید زباله‌های غذایی |
بیشتر بدانید : 📌 راهنمای خرید و قیمت سرخانه بالای صفر| طراحی ، ساخت و اجرا 0 تا 100
عوامل کلیدی در انتخاب سردخانه مواد غذایی مناسب
در صنایع غذایی و کشاورزی محصولات متنوعی وجود دارند که هرکدام نیازهای خاص خود را دارند و سردخانه‌ای که برای یک محصول ایده‌آل است ممکن است برای دیگری مناسب نباشد. مواد غذایی از این نظر شبیه انسان‌ها هستند و هرکدام علایق مخصوص به خود را دارند؛ بنابراین قبل از انتخاب عوامل کلیدی زیر را در نظر بگیرید:
- نوع محصول: برخی محصولات به دمای پایین‌تر، برخی دیگر به رطوبت خاص و برخی به فضای بزرگ‌تر نیاز دارند.
- حجم محصول: میزان محصولی که باید ذخیره شود، تعیین‌کننده اندازه سردخانه است.
- مکان سردخانه: محل قرارگیری سردخانه بر عواملی مانند هزینه انرژی و دسترسی تأثیر می‌گذارد.
- دمای موردنیاز: هر محصول به دمای خاصی برای حفظ کیفیت نیاز دارد. باید سردخانه‌ای انتخاب شود که بتواند دمای موردنیاز را به طور دقیق کنترل کند.
- رطوبت موردنیاز: رطوبت نیز عامل مهمی در نگهداری برخی محصولات است. برای مثال، میوه‌ها و سبزیجات به رطوبت نسبی مناسب نیاز دارند تا خشک نشوند.
- ظرفیت موردنیاز: باید سردخانه‌ای انتخاب شود که بتواند حجم محصولات موردنظر را در خود جای دهد.
- بودجه: هزینه خرید، نصب و نگهداری سردخانه باید در نظر گرفته شود.
- مقررات بهداشتی: سردخانه باید با استانداردهای بهداشتی و ایمنی مواد غذایی مطابقت داشته باشد
مزایای همکاری با صنایع برودتی نوری
هنگام انتخاب سردخانه همیشه به آینده نگاه کنید. نیازهای شما ممکن است در طول زمان تغییر کند؛ بنابراین بهتر است سردخانه‌ای را انتخاب کنید که انعطاف‌پذیر باشد. صنایع برودتی نوری با بیش از چهار دهه تجربه در صنعت ساخت سردخانه‌های مواد غذایی و محصولات کشاورزی، می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.
| مزیت | توضیحات |
| تجهیزات پیشرفته | استفاده از فناوری‌های روز برای دستیابی به حداکثر کارایی و صرفه‌جویی در مصرف انرژی |
| طراحی سفارشی | طراحی و ساخت تجهیزات متناسب با نیازهای خاص مشتریان |
| کیفیت بالا | استفاده از مواد اولیه مرغوب و رعایت استانداردهای جهانی |
| خدمات پس‌ازفروش | پشتیبانی فنی و تعمیرات سریع و مؤثر |
| تیم متخصص | بهره‌مندی از کارشناسان باتجربه در صنعت تبرید |
| قیمت رقابتی | ارائه محصولات با کیفیت بالا و قیمت مناسب |
سوالات متداول
به تأسیساتی گفته می‌شود که با کنترل دما، جلو فساد محصولات کشاورزی و مواد غذایی را می‌گیرند. این تأسیسات با نگهداری محصولات در دمای مناسب، عمر مفید آن‌ها را افزایش می‌دهند و کیفیتشان را حفظ می‌کنند.
چون از رشد باکتری‌ها و عوامل بیماری‌زا جلوگیری می‌کند و خطر بیماری‌های وابسته به غذا را کاهش می‌دهد. حفظ دمای مناسب تضمین می‌کند که غذا برای مصرف ایمن است.
انواع مختلفی از محصولات از جمله میوه‌ها، سبزیجات، لبنیات، گوشت، ماهی، غذاهای منجمد و محصولات فراوری شده را می‌توان نگهداری کرد. هر نوع محصول نیاز به شرایط دما و رطوبت خاصی دارد.
با کند کردن فرایندهای متابولیکی در محصولات فاسدشدنی از فساد و پوسیدگی آن‌ها جلوگیری می‌کند و در نتیجه عمر مفید آن‌ها را افزایش می‌دهد.
شامل انبارهای سردخانه‌ای، کنترل اتمسفر (CA)، اتمسفر اصلاح‌شده (MA)، ذخیره‌سازی انبوه و چندمنظوره است که هر کدام نیازهای متفاوتی را برآورده می‌کنند.
محصولات مختلف به محدوده دمایی خاصی نیاز دارند؛ به‌عنوان‌مثال غذاهای منجمد باید در دمای ۱۸- تا ۲۵- درجه سانتیگراد نگهداری شوند، درحالی‌که محصولات سرد مانند لبنیات و محصولات تازه بهتر است در دمای ۰ تا ۵ درجه سانتیگراد نگهداری شوند. برای اطلاعات دقیق‌تر با کارشناسان خبره مشورت کنید.
تأسیسات سردخانه به دلیل نیاز به سرمایش می‌توانند انرژی زیادی مصرف کنند؛ بااین‌حال استفاده از دستگاه‌های کم‌مصرف و سرویس دوره‌ای قطعات، می‌تواند باعث کاهش هزینه‌های کلی انرژی شود.
با حفظ جریان هوای مناسب، سطح رطوبت و نظارت منظم بر دما برای حفظ کیفیت محصول و کاهش فساد در طول دوره نگهداری، می‌توان کیفیت محصولات را تضمین کرد.
باید درب‌های سردخانه را بسته نگه دارید تا هوای خنک هدر نرود. اگر برق برای مدت طولانی قطع شود، دمای تأسیسات را کنترل و در صورت نیاز از ژنراتور پشتیبان استفاده کنید.
عواملی مانند نوع محصولات موردنیاز برای ذخیره‌سازی، محدوده دمایی موردنیاز، فضای موجود و نیاز به ویژگی‌های خاص مانند کنترل رطوبت یا سیستم‌های نظارتی را در نظر بگیرید. مشاوره با کارشناسان صنایع برودتی نوری می‌تواند برای تصمیم‌گیری آگاهانه شما مفید باشد.
دیدگاهی در مورد “سردخانه مواد غذایی و محصولات کشاورزی”
سلام
وقت بخیر
شما ساخت سردخانه مواد غذایی در افغانستان هم انجام می دهید؟ ما نیاز به یک سردخانه مواد غذایی هزار تنی در افغانستان داریم و می خواهیم که مصرف انرژی این سردخانه پایین باشد. لطفا راهنمایی نمایید.
سلام و درود خدمت شما
بله ما امکان احداث سردخانه مواد غذایی در افغانستان را برای شما انجام می دهیم و شما می توانید برای مشاهده نمونه پروژه های انجام شده در افغانستان با کارشناسان ما در ارتباط باشید. در راستای کاهش مصرف انرژی سردخانه مواد غذای مورد نظر می توانیم این سردخانه را با استفاده از ساندویچ پانل های ضخیم و عایق کاری بسیار حرفه ای و دقیق اجرا نماییم تا مصرف انرژی شما کاهش یابد و همچنین از تجهیزات با مصرف انرژی پایین در سردخانه نگهداری مواد غذایی شما استفاده نماییم.
برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید از طریق واتساپ با شماره همراه درج شده در پایین سایت یا چت آنلاین سایت با ما در ارتباط باشید.
سلام اگر یک سرخانه خرما بخواهیم احداث کنیم به چه صورت است ؟
سلام ، برای آشنایی کامل با احداث یک سردخانه خرما پیشنهاد میکنم مقاله سردخانه خرما را مطالعه بفرمایید و در صورت نیاز می توانید با همکاران من در برودتی نیک نوری نیز تماس بگیرید .